Wat zijn noötropica?

Wat zou je kunnen bereiken als je overdag wat meer focus had? Wat als je geheugen scherper zou zijn of je je gedachten duidelijker op een rijtje zou kunnen zetten? Noötropica zijn een manier om het volledige potentieel van je hersenen te ondersteunen.

Geestgericht 

In 1972 bedacht de Roemeense wetenschapper Corneliu E. Giurgea de term noötropicum na jarenlang onderzoek naar wat hij de “hogere integratieve functies” van de hersenen noemde (1). Zijn concept van noötropica is afgeleid van de Griekse woorden nous, wat ‘geest’ betekent, en tropē, wat ‘draaien’ of ‘in de richting van’ betekent, om de voordelen van noötropica voor het verbeteren van denkwerk en mentale prestaties te benadrukken.

Dr. Giurgea stelde een reeks criteria voor om een stof als een noötropicum te beschouwen, waaronder de eis dat de stof een bijdrage moet leveren aan cognitieve functies, zoals leerprocessen en het geheugen, en dat het veilig en niet-toxisch moet zijn (1). Hoewel een deel van het vroege onderzoek op het gebied van noötropica gericht was op synthetische chemicaliën, heeft meer recent onderzoek zich gericht op voedingsstoffen, botanische extracten en andere natuurlijke stoffen die de gezondheid van de hersenen en de cognitieve functie ondersteunen.

Verbluffende complexiteit

Het menselijk brein wordt niet voor niets het meest complexe object in het universum genoemd. Het bestaat uit naar schatting 86 miljard neuronen (2). Deze zeer gespecialiseerde cellen maken verbinding met vele andere neuronen om informatie te delen via chemische en elektrische signalen, waardoor in de hersenen triljoenen verbindingen worden gecreëerd (2). De gecoördineerde werking van neuronen in talloze hersengebieden is verantwoordelijk voor bijna alles wat je doet, van het reguleren van basisfuncties van het lichaam zoals hartslag en ademhaling, tot het integreren van informatie van je zintuigen, tot onthouden waar je je sleutels hebt achtergelaten.

Maar al deze verwerkingskracht brengt hoge kosten met zich mee. De hersenen wegen ongeveer 3 pond, oftewel slechts 2% van het totale gewicht van een gemiddelde persoon. Ze verbruiken echter maar liefst 20% van de zuurstofvoorziening van het lichaam, evenals een onevenredig aandeel van de voedingsstoffen en energie (3). Omdat de hersenen zo’n groot deel van de hulpbronnen van het lichaam in beslag nemen voor standaard handelingen, kunnen niet-ideale omstandigheden een merkbare invloed hebben op de meest complexe functies van de hersenen. Als je bijvoorbeeld honger hebt, gestrest bent of niet goed geslapen hebt, zul je waarschijnlijk niet je beste cognitieve prestaties leveren (4-6). Een gezonde levensstijl is een grote stap in de richting van het benutten van je volledige cognitieve potentieel, maar aanvullende ondersteuning van noötropica kan je een mentaal voordeel geven (7-9).

Hersenvoordelen 

Neurowetenschappers beschrijven hogere integratieve functies als onze meest geavanceerde denkvaardigheden, waaronder redeneren, creatieve probleemoplossing, besluitvorming en uitvoerende functies. Deze mentale vermogens vereisen de integratie van diverse cognitieve elementen zoals aandacht, geheugen, perceptie en meer (10). In tegenstelling tot vele andere processen in de hersenen die in wezen automatisch en buiten ons bewustzijn worden uitgevoerd, zijn hogere integratieve functies zowel vrijwillig als inspannend.

Het zijn dit soort cognitieve functies waar noötropica het meeste baat bij kunnen hebben, hoewel verschillende noötropische stoffen de hersenfunctie op verschillende manieren helpen verbeteren. Natuurlijke noötropica bevatten voedingsstoffen die de structuur en functie van de hersenen helpen ondersteunen en andere bioactieve componenten die bijdragen aan optimale cognitieve prestaties. Sommige noötropische stoffen helpen een efficiëntere communicatie tussen neuronen te bevorderen en kunnen leiden tot voordelen zoals verbetering van leerprocessen en geheugen (11). Andere dragen bij aan de afweer van de hersenen tegen oxidatieve stress, de bescherming van neuronen tegen vrije radicalen en het behoud van optimaal functioneren (9).

Het menselijk brein is een wonder van complexiteit dat niet alleen de standaardfuncties van het lichaam coördineert en controleert, maar ook in staat is tot redeneren, problemen oplossen en creativiteit. Cognitieve prestaties zijn afhankelijk van de omstandigheden in het lichaam en worden beïnvloed door de algehele gezondheid en het welzijn. Noötropica zijn een manier om het volledige potentieel van je hersenen te ondersteunen en je zo een mentale voorsprong te geven.

References 

1. Giurgea C. Vers une pharmacologie de l’activité intégrative du cerveau. Tentative du concept nootrope en psychopharmacologie [Pharmacology of integrative activity of the brain. Attempt at nootropic concept in psychopharmacology]. Actual Pharmacol (Paris). 1972;25:115-156.
2. Tang Y, Nyengaard JR, De Groot DM, Gundersen HJ. Total regional and global number of synapses in the human brain neocortex. Synapse. 2001;41(3):258-273. doi:10.1002/syn.1083
3. Raichle ME, Gusnard DA. Appraising the brain’s energy budget. Proc Natl Acad Sci U S A. 2002;99(16):10237-10239. doi:10.1073/pnas.172399499
4. Shields GS, Sazma MA, Yonelinas AP. The effects of acute stress on core executive functions: A meta-analysis and comparison with cortisol. Neurosci Biobehav Rev. 2016;68:651-668. doi:10.1016/j.neubiorev.2016.06.038
5. Sommerfield AJ, Deary IJ, McAulay V, Frier BM. Moderate hypoglycemia impairs multiple memory functions in healthy adults. Neuropsychology. 2003;17(1):125-132.
6. Killgore WD. Effects of sleep deprivation on cognition. Prog Brain Res. 2010;185:105-129. doi:10.1016/B978-0-444-53702-7.00007-5
7. Angevaren M, Aufdemkampe G, Verhaar HJ, Aleman A, Vanhees L. Physical activity and enhanced fitness to improve cognitive function in older people without known cognitive impairment. Cochrane Database Syst Rev. 2008;(3):CD005381. Published 2008 Jul 16. doi:10.1002/14651858.CD005381.pub3
8. Morley JE. Cognition and nutrition. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2014;17(1):1-4. doi:10.1097/MCO.0000000000000005
9. Onaolapo AY, Obelawo AY, Onaolapo OJ. Brain Ageing, Cognition and Diet: A Review of the Emerging Roles of Food-Based Nootropics in Mitigating Age-related Memory Decline. Curr Aging Sci. 2019;12(1):2-14. doi:10.2174/1874609812666190311160754
10. Cristofori I, Cohen-Zimerman S, Grafman J. Executive functions. Handb Clin Neurol. 2019;163:197-219. doi:10.1016/B978-0-12-804281-6.00011-2
11. Glade MJ, Smith K. Phosphatidylserine and the human brain. Nutrition. 2015;31(6):781-786. doi:10.1016/j.nut.2014.10.014